Grupa: Administrator 
Lokalizacja: Warszawa
Posty: 39 #18907
Od: 2007-10-4
Ilość edycji wpisu: 1 | Funkcje semantyczne nazw i zdań.
1.NAZWY
• DESTGNAT NAZWY – przedmiot o którym nazwę możemy zgodnie z prawdą orzec ( inaczej: przedmiot to desygnat nazwy)
• NAZWA – wyrażenie, które możemy wstawić w miejsce A lub B w schemacie „A jest B”
• POJĘCIE – w sensie logicznym jest to znaczenie nazwy (pojęcia są tworzone w języku sztucznym)
• ZAKRES NAZWY = DENOTACJA – zbiór desygnatów danej nazwy, zakres nazwy jest zarazem zakresem pojęcia będącego znaczeniem tej nazwy
• TREŚĆ NAZWY:
- ZUPEŁNA – treścią zupełną danej nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy zbiór cech wspólnych dla wszystkich desygnatów tej nazwy
-CHARAKTERYSTYCZNA – treścią charakterystyczną nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy układ cech wspólnych desygnatom danej nazwy i tylko im.
• KONOTACJA – konotacja danej nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy treść charakterystyczną tej nazwy wyróżnionej przez jej znaczenie
• FUNKCJE SEMANTYCZNE NAZWY:
- Znaczenie - znaczeniem nazwy jest pojęcie przyporządkowane danej nazwie
- Oznaczanie – nazwa oznacza własny desygnat
- Denotowanie – nazwa denotuje własny zakres (np. student denotuje wszystkich studentów na świecie)
- Współoznaczanie – nazwa współoznacza własną konotację (np. człowiek oznacza ssaka rozumnego)
• Ze względu na LICZBĘ DESYGNATÓW nazwy dzielimy na:
- ogólna – posiada więcej niż jeden desygnat
- jednostkowa – ma dokładnie jeden desygnat
- pusta – nie posiada desygnatu
• Ze względu na STRUKTURĘ DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- zbiorową - np. las, bukiet
- niezbiorowe
• Ze względu na KATEGORIE DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- konkrety – nazwy rzeczy, osób
- abstrakcyjne – nazwy sytuacji uczuć
• Ze względu na ROZPOZNAWALNOŚC DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- ostre – to nazwa odnośnie której o dowolnym przedmiocie potrafimy bez wahania rozstrzygnąć czy jest desygnatem tej nazwy
- nieostre – np. łysy
• Ze względu na ILOŚĆ ZNACZEŃ nazwy dzielimy na:
- jednoznaczne
- wieloznaczne
• Ze względu na INTENCJĘ NAZWOWĄ nazwy dzielimy na:
- o intencji ogólnej (np. najwyższa góra świata – nazwa jednostkowa o intencji ogólnej)
- o intencji jednostkowej (np. Jan Kowalski – nazwa ogólna o intencji jednostkowej)
(intencja – jaki sens niesie ze sobą dana nazwa)
• Ze względu na ROZPOZNAWALNOŚĆ KONOTACJI nazwy dzielimy na:
- wyraźne – nazwa której konotacja jest znana np. ilość
- niewyraźne - bez definicji
• Ze względu na SPOSÓB WPROWADZENIA DO JĘZYKA nazwy dzielimy na:
- indywidualne – nazwa która nadawana jest przedmiotowi ze względu na cechy charakterystyczne
- generalne – nazwa nadawana jest przedmiotowi bez względu na jego cechy charakterystyczne
• Ze względu na ZMIENNOŚĆ ZNACZEŃ nazwy dzielimy na:
- okazjonalne – której znaczenie ulega zmianie wraz ze zmianą kontekstu pragmatycznego
- o znaczeniu stałym
(kontekst pragmatyczny – odniesienie do osób, miejsc, czasu np. ja, ty, my, tam, kiedyś, wtedy itp.)
• Ze względu na SUPOZYCJĘ nazwy dzielimy na:
- o supozycji materialnej – nazwa jest używana w supozycji materialnej gdy jest wzięta do oznaczania siebie samej np. „mysz” ma 4 litery
- o supozycji formalnej – gdy jest używana do denotowania własnego zakresu , odnoszona do całego zakresu np. mysz jest gryzoniem – podajemy definicję
- o supozycji zwykłej – gdy jest używana do oznaczania własnych desygnatów np. mysz ma cztery łapy – gdy po prostu cos twierdzimy
2. ZDANIA
• ZDANIE – w sensie logicznym jest to wyrażenie które jest prawdziwe lub fałszywe
• SĄD – w logice znaczenie zdania nazywamy sądem. Jednakże termin ten jest używany także w innych sensach np. psychologicznym . Gdy mówimy o twierdzeniach naukowych rozumiemy je w ten sposób, że to samo twierdzenie może być formułowane w różnych językach, mamy na myśli właśnie sądy w sensie logicznym
• FUNKCJE SEMANTYCZNE ZDAŃ:
- Znaczenie – znaczeniem zdania jest treść sądu
- Wyrażanie – zdanie wyraża przekonanie zawarte w sądzie (asercje, przypuszczenie, supozycja-dopuszczenie tzw. sąd przedstawieniowy)
- Opis – zdanie opisuje naturę sytuacji
- Stwierdzenia – zdanie stwierdza zachodzenie bądź nie zachodzenie sytuacji
• RODZAJE ZDAŃ
a. oznajmujące – w sensie logicznym 1 (prawdziwe) lub 0 (fałszywe)
a. obligujące - normy, dyrektywy, reguły
b. pytające – rozstrzygnięcia lub dopełnienia
od. A. – OZNAJMUJĄCE
• Ze względu na BUDOWĘ zdania dzielimy na:
- proste – mają jedno orzeczenie
- złożone – mają więcej niż jedno orzeczenie
• Ze względu na WARTOŚĆ LOGICZNĄ zdania dzielimy na:
- prawdziwe – zdanie jest prawdziwe gdy głosi o tym co jest, że jest, a o tym czego nie ma, że nie ma ( zdanie jest prawdziwe, gdy opisuje sytuację która na prawdę zachodzi)
- fałszywe – jest niezgodne ze stanem rzeczy (zdanie jest fałszywe gdy opisuje sytuację która naprawdę nie zachodzi)
• Ze względu na WARTOŚĆ TEORETYCZNĄ zdania dzielimy na:
- prawda - to co głoszone zgodne jest z przekonaniami
- kłamstwo – to co jest głoszone jest niezgodne z własnymi przekonaniami
• Ze względu na ZWIĄZKI WARTOŚCI LOGICZNYCH (ZNACZENIE WARTOŚCI UŻYTYCH W NIM SŁÓW) zdania dzielimy na:
- syntaktyczne – wartości logiczne ustalane na podstawie doświadczenia np. ma zielone oczy
- analityczne – zdania prawdziwe z racji użytych w nim słów, znaczenie orzeczenia zawiera się w znaczeniu podmiotu. Zdania zawsze prawdziwe.
- kontradyktoryczne – zdania fałszywe na podstawie analizy językowej, zdania wewnętrznie sprzeczne np. stanowione prawa naturalne obowiązują każdego człowieka.
• Ze względu na MODALNOŚĆ STWIERDZENIA zdania dzielimy na:
- asertoryczne – stwierdzające faktyczność, pewność
- apodyktyczne – stwierdzają konieczność zachodzenia lub niezachodzenia sytuacji (np. 2x2 = 4)
- problematyczne – hipotetyczne, stupozycyjne, stwierdzające możliwość zachodzenia lub nie zachodzenia jakiejś sytuacji
• Ze względu na OPISYWANE ATRYBUTY zdania dzielimy na:
- egzystencjonalne – o istnieniu
- atomiczne – zdania w których podmiocie występuje nazwa indywidualna
- subsumcyjne - w zdaniu podmiot i orzeczenie są nazwą generalną
• Wzgląd ilościowy:
- ogólne - SaP, SeP - każde, żaden
- szczegółowe – SiP, SoP – niektóre
• Ze względu na LICZBĘ FUNKTORÓW zdania dzielimy na:
- twierdzące – nie zawierające w sobie funktora negacji lub gdy ma parzystą ich liczbę
- przeczące – zawierające nieparzystą liczbę funktorów negacji
od. b. – OBLIGUJĄCE
- NORMY – naturalne, prawne
- DYREKTYWY – techniczne, wypowiedzi wskazujące co czynić by osiągnąć określony skutek, chodzi o wyznaczenie działań skutecznych i nieskutecznych
- REGUŁY – czynności techniczne są przez nie regulowane i ustawiane, są umowne
• Ze względu na STRUKTURĘ NORM zdania dzielimy na:
- sankcjonowane – wskazują jak adresat powinien postąpić w określonych sytuacjach
- sankcjonujące – nakazuje wymierzyć sankcję za niezrealizowanie tej poprzedniej
• Ze względu na FORMĘ SŁOWNĄ zdania dzielimy na:
- rozkazujące
- powinnościowe
- dozwalające
- nakazujące
• Ze względu na WARTOŚĆ LOGCZNĄ zdania dzielimy na:
- słuszne – zgodne z przyjętą aksjologią
- niesłuszne – niezgodne z przyjętą aksjologią
• Ze względu na SPOSÓB WSKAZANIA ADRESATA zdania dzielimy na:
- indywidualne – adresat określony jest imiennie
- generalne – adresat określony jest rodzajowo
• Ze względu na OKOLICZNOŚCI zdania dzielimy na:
- abstrakcyjne
- konkretne
• Ze względu na RODZAJ UZASADNIENIA SŁUSZNOŚCI OBOWIĄZYWANIA NORM zdania dzielimy na:
- aksjologiczne - obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do czyichś ocen, że wskazane postępowanie lub jego skutki uboczne są dobre.
- Tetyczne ¬– obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do faktu, że ustanowił ją ktoś kto ma władzę w stosunku do adresatów norm
- Socjologiczne – obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do norm życia społecznego
od. c. - PYTAJĄCE
• ROZSTRZYGNIĘCIA – czy x? Od. tak lub nie
• DOPEŁNIENIA – kto? jak? Itp.
ĆWICZENIA
Różne wyrażenia spełniają różne funkcje semantyczne tj. w różny sposób odnoszą się do rzeczywistości pozajęzykowej. Do funkcji semantycznych języka należą desygnowanie i konotowanie oraz konstatowanie i generowanie. Dwie pierwsze spełniane są przez nazwy, dwie kolejne przez zdania.
NAZWY
Desygnowanie - nazwa N desygnuje (oznacza) przedmiot P, gdy o przedmiocie P można zgodnie z rzeczywistością orzec zdanie „P jest N”
Np. Mamy przedmiot: Popiersie gipsowe Fryderyka Chopina – jest to przedmiot desygnowany m.in. przez nazwy: gipsowe popiersie Fryderyka Chopina, popiersie Fryderyka Chopina, popiersie, rzecz, przedmiot. Natomiast nazwy: stół, miłość, mazurek a-moll – nie desygnują tego popiersia.
Analogicznie – nazwa „kompozytor” desygnuje „Fryderyka Chopina”, gdyż o Fryderyku można orzec prawdziwie Fryderyk Chopin jest Kompozytorem.
Wyrażenie, które desygnuje jakiś przedmiot, nazywa się „desygnatorem”, a to co jest desygnowane przez jakieś wyrażenie – „desygnatem”.
Denotacja – denotacja jakiegoś wrażenia (a w szczególności nazwy), jest to klasa (zbiór wszystkich) desygnatów tego wyrażenia (lub odpowiedni tej nazwy).
Np. Denotacją nazwy „matka Juliusza Słowackiego” jest zbiór jednoelementowy, złożony z Salomei z Januszewskich Słowackiej Becu
Denotację nazwy „kontynent” tworzy zbiór złożony z obu Ameryk, Europy, Azji, Afryki, Australii z Oceanią i Antarktydy.
Denotacją nazwy „kompozytor” jest klasa kompozytorów. Naturalnie nikt nie jest w stanie wymienić wszystkich kompozytorów czyli wszystkich elementów tej klasy, nawet jeśli zna nazwiska wszystkich żyjących kompozytorów – to pozostają jeszcze nieżyjący już (przedmioty przeszłe) , oraz potencjalnie w przyszłości mogące się narodzić (przedmioty potencjalne, przyszłe).
• Ze względu na LICZBĘ DESYGNATÓW nazwy dzielimy na:
- ogólna – posiada więcej niż jeden desygnat
- jednostkowa – ma dokładnie jeden desygnat
- pusta – nie posiada desygnatu
np.
PUSTA - „Król pruski z dynastii piastowskiej” jest nazwą pustą, gdyż nie ma takiego króla, podobnie nazw: „wilkołak”, czy „monarcha Rzeczpospolitej Szwajcarskiej” są nazwami bezprzedmiotowymi, gdyż nie sposób podać zdania prawdziwego, w którym któraś z nich byłaby orzecznikiem – bo nikt taki po prostu nie istnieje.
JEDNOSTKOWA- „królowa angielska z dynastii hanowerskiej” jest nazwą jednostkową, bo jest jedna taka królowa – mianowicie królowa Wiktoria.
„Paryż” – nazwa jednostkowa, oznacza pewien przedmiot – mianowicie główne miasto Francji, stolicę i nic innego nie oznacza.
„Odkrywca krążenia krwi” – oznacza Harveya i tylko jego – można wszak o Harveyu orzec prawdziwie, że jest odkrywcą krążenia krwi. Buduje się wtedy zdanie prawdziwe typu „A jest B” gdzie A – Harvey, a B – odkrywca krążenia krwi.
Nazwa „najpiękniejsza kobieta świata” byłaby nazwą jednostkową, jeśli istniałaby kobieta piękniejsza od wszystkich innych – a nazwą pusta, jeśli byłyby np. dwie kobiety równie piękne i piękniejsze od wszystkich innych.
OGÓLNA - „cesarz Francuzów” jest nazwą ogólną, gdyż jest dwóch cesarzy Francuzów: Napoleon I i Napoleon III
- należy odróżnić ogólne nazwy od wieloznacznych – zwrot językowy jest wieloznaczny, jeżeli ma wiele znaczeń, natomiast nazwa jest przy danym znaczeniu ogólna , jeżeli przy tym znaczeniu ma więcej niż jeden desygnat.
Niech jakaś nazwa N w jednym języku ( lub w jednym ze swych znaczeń na gruncie danego języka etnicznego) oznacza jeden tylko przedmiot. Jest ona wtedy jednostkowa. Niech ta sama naz2wa N w innym języku (lub w innym ze swych znaczeń na gruncie tegoż języka etnicznego) oznacza też jeden tylko przedmiot różny od tamtego. Znowu z tej racji jest ona jednostkowa. Jednak oznacza ona dwa przedmioty wobec tych założeń wydawałoby się wiec że jest przez to ogólna. – czyli mamy sprzeczność. Bynajmniej nie ma tu sprzeczności. Ze względu na pierwsze znaczenie nazwa N jest jednostkowa, ze względu na drugie też. Ogólna nie jest ze względu na żadne z tych znaczeń i wcale nie wynika z przyjętych założeń , że ma być ogólna. Ogólną bowiem ze względu na dane znaczenie jest nazwa N wtedy i tylko wtedy, jeżeli ze względu na to znaczenie oznacza więcej niż jeden przedmiot. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie temu, by jakiś zwrot językowy w jednym jakimś rozumieniu był nazwą jednostkową, w drugim ogólną, w trzecim bezprzedmiotową (pustą), w czwartym wcale nie był nazwą , lecz tylko nazwą pozorną, lub spójnikiem czy czymś jeszcze innym. Np. słowo „ale” na piśmie w języku angielskim jest nazwą ogólną, oznacza bowiem wszelka porcję piwa specjalnego rodzaju; w języku polskim nie jest nazwą w ogóle tylko spójnikiem. Podobnie słowo „końskie” w dzisiejszym znaczeniu w języku polskim ma co najmniej dwa znaczenia: - jest nazwą jednostkowa miasta w Opoczyńskim, - w drugim znaczeniu jest nazwą ogólną jak np. w zdaniu „to właśnie jest końskie”.
- Ogólność łatwo także pomylić ze zbiorowością , gdyż często na pytanie co to jest nazwa zbiorowa słyszy się odpowiedz- jest to nazwa która oznacza zbiór jakiś przedmiotów. Skoro zaś zbiór przedmiotów to wiele przedmiotów (więcej niż jeden), to tym samym faktycznie wydaje się być zbiorowość nazwy i jej ogólność.
Ale np. nazwy: „wojsko polskie”, „naród francuski”, „proletariat”, „księgozbiór” – to nazwy zbiorowe, a : „drzewo”, „magnes”, „słowo wydrukowane” – nie są nazwami zbiorowymi tylko ogólnymi, mimo, że „drzewo” oznacza niewątpliwie jakiś zbiór komórek roślinnych, „magnes” – jakiś zbiór drobin, „słowo wydrukowane” – jakiś zbiór liter wydrukowanych.
Współoznaczanie - zamiast mówić np. „>x jest lodem< znaczy , że x jest wodą stałą” , możemy mówić: „słowo >lód< współoznacza łączne cechy wodniści i stałości „. Zamiast: „>kwadratowy< nadaje się na orzecznik zdania wypowiadającego myśli czyjąkolwiek o czymś że jest ono płaskie, zamknięte, czworokątne, równoboczne i równokątne” – możemy mówić: „kwadratowy współoznacza łącznie cechy płaskości, zamkniętości, czworokątności, równoboczności i równokątności”.
Cechy współoznaczane łącznie przez daną nazwę tworzą łącznie treść tej nazwy, czyli sens tej nazwy, czyli konotacje tej nazwy; w przeciwieństwie do desygnatów, które stanowią łącznie zakres tej nazwy, czyli jej denotację. Możemy zatem powiedzieć, że desygnatem danej nazwy ze względu na dane jej znaczenie jest każdy przedmiot posiadający wszystkie cechy współoznaczane łącznie przez tę nazwę ze względu na to jej znaczenie. Inaczej: do zakresu danej nazwy ze względu na dane jej znaczenie należy każdy przedmiot, który posiada jej treść ze względu na to znaczenie.
Mogą być dwie nazwy o tym samym zakresie, a różnych treściach, np. dwie nazwy jednostkowe „zwycięzca spod Jeny” i „zwycięzca spod Waterloo”, których jedynym a wspólnym desygnatem jest Napoleon I Bonaparte; lub dwie nazwy jednostkowe „Gwiazda Polarna” i „Gwiazda Wieczorna” oznaczają tę samą jedyną Jutrzenkę, czyli planetę Wenus.
Intencja - porównajmy nazwę „bóg słowiański” i nazwę „Trygław”. Jak scharakteryzujemy te nazwy pod względem denotacji? Nie ma żadnego przedmiotu realnego, który oznaczałby te nazwy. Obie są więc nazwami pustymi. A jednak chciałoby się powiedzieć, że nazwa „Trygław” ma się tak do nazwy „bóg słowiański” jak nazwa powiedzmy – „Karol Szymanowski” do nazwy „kresownik”. Używa się bowiem nazwy „Trygław” tak jakby był jeden Trygław, a nazwy „bóg słowiański” tak jakby było co najmniej dwóch bogów słowiańskich.
Z tego powodu mówi się czasem o nazwach pustych o intencji ogólnej oraz o nazwach pustych o intencji jednostkowej. Nazwy: jowisz, Trygław, Koszałek Opałek, najmądrzejszy krasnoludek, - są nazwami pustymi o intencji jednostkowej; a nazwy: „bóg olimpijski”, bóg słowiański, krasnoludek – nazwy puste o intencji ogólnej.
Nazwy puste o intencji jednostkowej – to takie nazwy puste, które, gdyby miały w ogóle jakiś desygnat, to miałyby dokładnie jeden taki desygnat.
Nazwy puste o intencji ogólnej, gdyby w ogóle miały desygnat to miałyby co najmniej dwa takie desygnaty.
Można mówić także o nazwach pustych o intencji pustej – są to tzw. absurdy, nazwy sprzeczne jak np. kwadratowe koło – które gdyby miało jakiś desygnat to nie miałyby żadnego.
Supozycja = struktura przedmiotu – własności każdego przedmiotu można podzielić na:
- Egzystencjalne (wyznaczające sposób istnienia)
- Formalne (wyznaczające jego budowę)
- Materialne (wyznaczające jego treść)
Opisać jakiś przedmiot to podać charakterystykę egzystencjonalną, formalną i materialną.
Podać charakterystykę egzystencjonalną danego przedmiotu – to wskazać, w jaki sposób on istnieje: realnie czy fikcyjnie.
Podać charakterystykę formalną danego przedmiotu – to wskazać czym on jest: rzeczą, własnością, stosunkiem, zbiorem, stanem rzeczy, czynnością czy zdarzeniem.
Podać charakterystykę materialną danego przedmiotu – to podać własności różnicujące dany przedmiot w zbiorze przedmiotów o tej samej charakterystyce egzystencjalnej i formalnej.
Nazwy konkretne i abstrakcyjne
Kategoria ontyczna jest to – inaczej mówiąc – najogólniejszy rodzaj przedmiotów. Kategorie ontyczne tworzą min. Rzeczy, własności , stany rzeczy i zbiory; nie tworzą ich natomiast rzeki, ludzie ani pieśni. Nazwijmy rzeczy „konkretnymi”, a przedmioty pozostałych kategorii ontycznych – „abstraktami”. Człowiek zakochany – to konkret, miłość - to abstrakt, bo to relacja. Czerwony – to konkret, czerwień – to abstrakt bo to własność.
Ze względu na kategorię ontyczną desygnatów danego wyrażenia można wyodrębnić:
- nazwy konkretne, tj. takie, których wszystkimi desygnatami są konkrety
- nazwy abstrakcyjne, tj. takie którymi wszystkimi desygnatami są abstrakty
Są poza tym takie nazwy, o których nie można powiedzieć ani, że są nazwami konkretnymi, ani że są nazwami abstrakcyjnymi. Są to mianowicie nazwy, które mają mieszane denotacje, a więc takie do których należą zarówno konkrety jak i abstrakty. Do nazw tego rodzaju należą np. nazwy negatywne oraz nazwy najogólniejsze np. przedmiot.
Nazwy indywidualne i generalne
Nazwy indywidualne to nazwy które nadają się wyłącznie na miejsce podmiotu P w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym P jest Q. Nazwą indywidualną jest np. nazwa Mieczysław Karłowicz , bo poprawne jest zdanie „Mieczysław Karłowicz jest autorem poematów symfonicznych”, natomiast niepoprawna byłaby wypowiedz w rodzaju ”Autor poematów symfonicznych jest Mieczysławem Karłowiczem”.
Nazwy generalne są to nazwy, które nadają się zarówno na miejsce podmiotu P jak i orzecznika Q w zdaniach tego typu.
Nie ma nazw indywidualnych, które byłyby ogólne. Nazwy indywidualne to wyłącznie nazwy jednostkowe
ORAZ MATERIALY KTORE OTRZYMALEM W MAILU
Funkcje semantyczne nazw i zdań.
SEMANTYKA
JĘZYK RZECZYWISTOŚĆ POZAJĘZYKOWA
(wyrażania) (znaczenia)
np. KOT „żywe futrzaste zwierzątko”
znaki, dźwięki napisy
reguły syntaktyczne (składniowe, gramatyczne) znaczenia
reguły semantyczne (znaczeniowe)
ZNAKI
Coś jest znakiem gdy ma sens. Mieć sens zaś – to spełniać jakąś funkcję semiotyczną lub pragmatyczną.
Jeśli przedmiot y jest znakiem przedmiotu z dla osoby x to osoba x przyporządkowuje przedmiotowi y przedmiot z.
Zbiór znaków można podzielić w następujący sposób:
- według statusu ontycznego – znaki konkretne i abstrakcyjne
- według genezy – sygnały i symptomy
- według fundamentu korelacji – sygnifikatory (ślady, obrazy, oznaki) i symbole
Szczególnym rodzajem symboli są symbole językowe, czyli wyrażania. Wyrażeniami języka polskiego są np. napisy i ich realizacje dźwiękowe.
Wyrażenia bywają bądź proste bądź złożone. Pierwsze to słowa, drugie to zwroty.
Wyrażenie W jest zwrotem, gdy W da się w pełni rozczłonkować na co najmniej dwie takie części A i B, że:
- zarówno A jak i B są wyrażeniami
- jest takie wyrażenie C, że W zawiera ciąg ACB lub wynika z ciągu ACB
Wyrażanie, które nie spełnia tych warunków – to słowo.
Np. wyrażanie człowiek możemy rozczłonkować na:
c/zło/wiek - nie spełnia pierwszego warunku bo wyrażaniem nie jest część pierwsza „c”; cz/łowi/ek - podobnie nie spełnia pierwszego warunku bo ani „cz” ani „ek” nie jest wyrażeniem.
Wyrażenie potwór:
Spełnia co prawda warunek pierwszy po/twór ale nie spełnia warunku drugiego
Natomiast wyrażenie stare miasto:
Spełnia oba warunki – daje się w pełni rozłożyć na dwa wyrażenia „stare” „miasto”, i spełnia warunek drugi gdyż, jeżeli wstawimy między te dwie część trzecie wyrażenie „polskie”, to otrzymamy wyrażenie „stare polskie miasto”, które zawiera się w wyrażeniu C ponieważ każde stare polskie miasto jest starym miastem, ale nie odwrotnie. Wyrażenie to jest zatem zwrotem.
Zwrotem też jest wyrażenie:
Kat uciął dłoń komesowy zbudowane z członów „kat” „uciął” „dłoń” „komesowi” gdyż wynika ono np. ze zdania Kat krzyżacki uciął prawą dłoń oślepionemu komesowi.
Wyrażenia należy zawsze rozpatrywać z regułą znaczeniową.
KATEGORIE SEMANTYCZNE WYRAŻEŃ
PODSTAWOWE POCHODNE
ZDANIA (Z) NAZWY(N) FUNKTORY OPERATORY
Analiza semantyczna to opis członów danego zwrotu co do ich kategorii semantycznej. Kategoria semantyczna to klasa wyrażeń spełniających określoną funkcję semantyczną. Ze względu na spełnianą funkcję semantyczną wyrażenia należą do jednej z trzech głównych kategorii semantycznych: kategorii zdań, nazw, funktorów. Podstawowymi kategoriami semantycznymi są kategorie zdań i nazw.
ZDANIE – jest wyrażeniem, które nadaje się do orzekania czegoś o czymś zgodnie lub niezgodnie z rzeczywistością.
Chodzi tu tylko o zdanie twierdzące – ani zdanie pytające, ani rozkazujące nie jest zdaniem w sensie logicznym.
NAZWA – jest to wyrażenie, które można podstawić na miejsce A lub B w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym w schemacie A jest B
FUNKTOR – jest to wyrażenie, które spełnia następujące warunki:
- nie jest zdaniem
- nie jest nazwą
- nadaje się do tworzenia zwrotów przez dołączenie przynajmniej jednego wyrażenia. Wyrażenie to staje się wtedy argumentem tego funktora
Ogólnie: argument danego funktora jest to każde wyrażenie, które po dołączeniu do tego funktora tworzy zwrot.
Np. Na Cmentarzu Łyczatowskim we Lwowie znajduje się grób Artura Grottgera.
Funktorem jest wyrażenie „znajduje się na”, a argumentami wyrażenie „Cmentarz Łyczakowski we Lwowie” i wyrażenie „grób Artura Grottgera”
Wszystkie spójniki logiczne są funktorami.
OPERATOR – niesamodzielne wyrażenie, które wiąże zmienne np. kwantyfikatory
1.NAZWY
• DESYGNAT NAZWY – przedmiot o którym nazwę możemy zgodnie z prawdą orzec ( inaczej: przedmiot to desygnat nazwy)
Desygnowanie - nazwa N desygnuje (oznacza) przedmiot P, gdy o przedmiocie P można zgodnie z rzeczywistością orzec zdanie „P jest N”
Np. Mamy przedmiot: Popiersie gipsowe Fryderyka Chopina – jest to przedmiot desygnowany m.in. przez nazwy: gipsowe popiersie Fryderyka Chopina, popiersie Fryderyka Chopina, popiersie, rzecz, przedmiot. Natomiast nazwy: stół, miłość, mazurek a-moll – nie desygnują tego popiersia.
Analogicznie – nazwa „kompozytor” desygnuje „Fryderyka Chopina”, gdyż o Fryderyku można orzec prawdziwie Fryderyk Chopin jest Kompozytorem.
Wyrażenie, które desygnuje jakiś przedmiot, nazywa się „desygnatorem”, a to co jest desygnowane przez jakieś wyrażenie – „desygnatem”.
• NAZWA – wyrażenie, które możemy wstawić w miejsce A lub B w schemacie „A jest B”
• POJĘCIE – w sensie logicznym jest to znaczenie nazwy (pojęcia są tworzone w języku sztucznym)
• ZAKRES NAZWY = DENOTACJA – zbiór desygnatów danej nazwy, zakres nazwy jest zarazem zakresem pojęcia będącego znaczeniem tej nazwy
Denotacja – denotacja jakiegoś wrażenia (a w szczególności nazwy), jest to klasa (zbiór wszystkich) desygnatów tego wyrażenia (lub odpowiedni tej nazwy).
Np. Denotacją nazwy „matka Juliusza Słowackiego” jest zbiór jednoelementowy, złożony z Salomei z Januszewskich Słowackiej Becu
Denotację nazwy „kontynent” tworzy zbiór złożony z obu Ameryk, Europy, Azji, Afryki, Australii z Oceanią i Antarktydy.
Denotacją nazwy „kompozytor” jest klasa kompozytorów. Naturalnie nikt nie jest w stanie wymienić wszystkich kompozytorów czyli wszystkich elementów tej klasy, nawet jeśli zna nazwiska wszystkich żyjących kompozytorów – to pozostają jeszcze nieżyjący już (przedmioty przeszłe) , oraz potencjalnie w przyszłości mogące się narodzić (przedmioty potencjalne, przyszłe).
• TREŚĆ NAZWY:
- ZUPEŁNA – treścią zupełną danej nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy zbiór cech wspólnych dla wszystkich desygnatów tej nazwy
-CHARAKTERYSTYCZNA – treścią charakterystyczną nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy układ cech wspólnych desygnatom danej nazwy i tylko im.
• KONOTACJA – konotacja danej nazwy przy określonym jej znaczeniu nazywamy treść charakterystyczną tej nazwy wyróżnionej przez jej znaczenie
• FUNKCJE SEMANTYCZNE NAZWY:
- Znaczenie - znaczeniem nazwy jest pojęcie przyporządkowane danej nazwie
- Oznaczanie – nazwa oznacza własny desygnat
- Denotowanie – nazwa denotuje własny zakres (np. student denotuje wszystkich studentów na świecie)
- Współoznaczanie – nazwa współoznacza własną konotację (np. człowiek oznacza ssaka rozumnego)
Współoznaczanie - zamiast mówić np. „>x jest lodem< znaczy , że x jest wodą stałą” , możemy mówić: „słowo >lód< współoznacza łączne cechy wodniści i stałości „. Zamiast: „>kwadratowy< nadaje się na orzecznik zdania wypowiadającego myśli czyjąkolwiek o czymś że jest ono płaskie, zamknięte, czworokątne, równoboczne i równokątne” – możemy mówić: „kwadratowy współoznacza łącznie cechy płaskości, zamkniętości, czworokątności, równoboczności i równokątności”.
Cechy współoznaczane łącznie przez daną nazwę tworzą łącznie treść tej nazwy, czyli sens tej nazwy, czyli konotacje tej nazwy; w przeciwieństwie do desygnatów, które stanowią łącznie zakres tej nazwy, czyli jej denotację. Możemy zatem powiedzieć, że desygnatem danej nazwy ze względu na dane jej znaczenie jest każdy przedmiot posiadający wszystkie cechy współoznaczane łącznie przez tę nazwę ze względu na to jej znaczenie. Inaczej: do zakresu danej nazwy ze względu na dane jej znaczenie należy każdy przedmiot, który posiada jej treść ze względu na to znaczenie.
• Ze względu na LICZBĘ DESYGNATÓW nazwy dzielimy na:
- ogólna – posiada więcej niż jeden desygnat
- jednostkowa – ma dokładnie jeden desygnat
- pusta – nie posiada desygnatu
np.
PUSTA - „Król pruski z dynastii piastowskiej” jest nazwą pustą, gdyż nie ma takiego króla, podobnie nazw: „wilkołak”, czy „monarcha Rzeczpospolitej Szwajcarskiej” są nazwami bezprzedmiotowymi, gdyż nie sposób podać zdania prawdziwego, w którym któraś z nich byłaby orzecznikiem – bo nikt taki po prostu nie istnieje.
JEDNOSTKOWA- „królowa angielska z dynastii hanowerskiej” jest nazwą jednostkową, bo jest jedna taka królowa – mianowicie królowa Wiktoria.
„Paryż” – nazwa jednostkowa, oznacza pewien przedmiot – mianowicie główne miasto Francji, stolicę i nic innego nie oznacza.
„Odkrywca krążenia krwi” – oznacza Harveya i tylko jego – można wszak o Harveyu orzec prawdziwie, że jest odkrywcą krążenia krwi. Buduje się wtedy zdanie prawdziwe typu „A jest B” gdzie A – Harvey, a B – odkrywca krążenia krwi.
Nazwa „najpiękniejsza kobieta świata” byłaby nazwą jednostkową, jeśli istniałaby kobieta piękniejsza od wszystkich innych – a nazwą pusta, jeśli byłyby np. dwie kobiety równie piękne i piękniejsze od wszystkich innych.
OGÓLNA - „cesarz Francuzów” jest nazwą ogólną, gdyż jest dwóch cesarzy Francuzów: Napoleon I i Napoleon III
- należy odróżnić ogólne nazwy od wieloznacznych – zwrot językowy jest wieloznaczny, jeżeli ma wiele znaczeń, natomiast nazwa jest przy danym znaczeniu ogólna , jeżeli przy tym znaczeniu ma więcej niż jeden desygnat.
Niech jakaś nazwa N w jednym języku ( lub w jednym ze swych znaczeń na gruncie danego języka etnicznego) oznacza jeden tylko przedmiot. Jest ona wtedy jednostkowa. Niech ta sama naz2wa N w innym języku (lub w innym ze swych znaczeń na gruncie tegoż języka etnicznego) oznacza też jeden tylko przedmiot różny od tamtego. Znowu z tej racji jest ona jednostkowa. Jednak oznacza ona dwa przedmioty wobec tych założeń wydawałoby się wiec że jest przez to ogólna. – czyli mamy sprzeczność. Bynajmniej nie ma tu sprzeczności. Ze względu na pierwsze znaczenie nazwa N jest jednostkowa, ze względu na drugie też. Ogólna nie jest ze względu na żadne z tych znaczeń i wcale nie wynika z przyjętych założeń , że ma być ogólna. Ogólną bowiem ze względu na dane znaczenie jest nazwa N wtedy i tylko wtedy, jeżeli ze względu na to znaczenie oznacza więcej niż jeden przedmiot. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie temu, by jakiś zwrot językowy w jednym jakimś rozumieniu był nazwą jednostkową, w drugim ogólną, w trzecim bezprzedmiotową (pustą), w czwartym wcale nie był nazwą , lecz tylko nazwą pozorną, lub spójnikiem czy czymś jeszcze innym. Np. słowo „ale” na piśmie w języku angielskim jest nazwą ogólną, oznacza bowiem wszelka porcję piwa specjalnego rodzaju; w języku polskim nie jest nazwą w ogóle tylko spójnikiem. Podobnie słowo „końskie” w dzisiejszym znaczeniu w języku polskim ma co najmniej dwa znaczenia: - jest nazwą jednostkowa miasta w Opoczyńskim, - w drugim znaczeniu jest nazwą ogólną jak np. w zdaniu „to właśnie jest końskie”.
- Ogólność łatwo także pomylić ze zbiorowością , gdyż często na pytanie co to jest nazwa zbiorowa słyszy się odpowiedz- jest to nazwa która oznacza zbiór jakiś przedmiotów. Skoro zaś zbiór przedmiotów to wiele przedmiotów (więcej niż jeden), to tym samym faktycznie wydaje się być zbiorowość nazwy i jej ogólność.
Ale np. nazwy: „wojsko polskie”, „naród francuski”, „proletariat”, „księgozbiór” – to nazwy zbiorowe, a : „drzewo”, „magnes”, „słowo wydrukowane” – nie są nazwami zbiorowymi tylko ogólnymi, mimo, że „drzewo” oznacza niewątpliwie jakiś zbiór komórek roślinnych, „magnes” – jakiś zbiór drobin, „słowo wydrukowane” – jakiś zbiór liter wydrukowanych.
• Ze względu na STRUKTURĘ DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- zbiorową - np. las, bukiet
- niezbiorowe
• Ze względu na KATEGORIE DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- konkrety – nazwy rzeczy, osób
- abstrakcyjne – nazwy sytuacji uczuć
Nazwy konkretne i abstrakcyjne
Kategoria ontyczna jest to – inaczej mówiąc – najogólniejszy rodzaj przedmiotów. Kategorie ontyczne tworzą min. Rzeczy, własności , stany rzeczy i zbiory; nie tworzą ich natomiast rzeki, ludzie ani pieśni. Nazwijmy rzeczy „konkretnymi”, a przedmioty pozostałych kategorii ontycznych – „abstraktami”. Człowiek zakochany – to konkret, miłość - to abstrakt, bo to relacja. Czerwony – to konkret, czerwień – to abstrakt bo to własność.
Ze względu na kategorię ontyczną desygnatów danego wyrażenia można wyodrębnić:
- nazwy konkretne, tj. takie, których wszystkimi desygnatami są konkrety
- nazwy abstrakcyjne, tj. takie którymi wszystkimi desygnatami są abstrakty
Są poza tym takie nazwy, o których nie można powiedzieć ani, że są nazwami konkretnymi, ani że są nazwami abstrakcyjnymi. Są to mianowicie nazwy, które mają mieszane denotacje, a więc takie do których należą zarówno konkrety jak i abstrakty. Do nazw tego rodzaju należą np. nazwy negatywne oraz nazwy najogólniejsze np. przedmiot.
• Ze względu na ROZPOZNAWALNOŚC DESYGNATU nazwy dzielimy na:
- ostre – to nazwa odnośnie której o dowolnym przedmiocie potrafimy bez wahania rozstrzygnąć czy jest desygnatem tej nazwy
- nieostre – np. łysy
• Ze względu na ILOŚĆ ZNACZEŃ nazwy dzielimy na:
- jednoznaczne
- wieloznaczne
• Ze względu na INTENCJĘ NAZWOWĄ nazwy dzielimy na:
- o intencji ogólnej (np. najwyższa góra świata – nazwa jednostkowa o intencji ogólnej)
- o intencji jednostkowej (np. Jan Kowalski – nazwa ogólna o intencji jednostkowej)
(intencja – jaki sens niesie ze sobą dana nazwa)
Mogą być dwie nazwy o tym samym zakresie, a różnych treściach, np. dwie nazwy jednostkowe „zwycięzca spod Jeny” i „zwycięzca spod Waterloo”, których jedynym a wspólnym desygnatem jest Napoleon I Bonaparte; lub dwie nazwy jednostkowe „Gwiazda Polarna” i „Gwiazda Wieczorna” oznaczają tę samą jedyną Jutrzenkę, czyli planetę Wenus.
Intencja - porównajmy nazwę „bóg słowiański” i nazwę „Trygław”. Jak scharakteryzujemy te nazwy pod względem denotacji? Nie ma żadnego przedmiotu realnego, który oznaczałby te nazwy. Obie są więc nazwami pustymi. A jednak chciałoby się powiedzieć, że nazwa „Trygław” ma się tak do nazwy „bóg słowiański” jak nazwa powiedzmy – „Karol Szymanowski” do nazwy „kresownik”. Używa się bowiem nazwy „Trygław” tak jakby był jeden Trygław, a nazwy „bóg słowiański” tak jakby było co najmniej dwóch bogów słowiańskich.
Z tego powodu mówi się czasem o nazwach pustych o intencji ogólnej oraz o nazwach pustych o intencji jednostkowej. Nazwy: jowisz, Trygław, Koszałek Opałek, najmądrzejszy krasnoludek, - są nazwami pustymi o intencji jednostkowej; a nazwy: „bóg olimpijski”, bóg słowiański, krasnoludek – nazwy puste o intencji ogólnej.
Nazwy puste o intencji jednostkowej – to takie nazwy puste, które, gdyby miały w ogóle jakiś desygnat, to miałyby dokładnie jeden taki desygnat.
Nazwy puste o intencji ogólnej, gdyby w ogóle miały desygnat to miałyby co najmniej dwa takie desygnaty.
Można mówić także o nazwach pustych o intencji pustej – są to tzw. absurdy, nazwy sprzeczne jak np. kwadratowe koło – które gdyby miało jakiś desygnat to nie miałyby żadnego.
• Ze względu na ROZPOZNAWALNOŚĆ KONOTACJI nazwy dzielimy na:
- wyraźne – nazwa której konotacja jest znana np. ilość
- niewyraźne - bez definicji
• Ze względu na SPOSÓB WPROWADZENIA DO JĘZYKA nazwy dzielimy na:
- indywidualne – nazwa która nadawana jest przedmiotowi ze względu na cechy charakterystyczne
- generalne – nazwa nadawana jest przedmiotowi bez względu na jego cechy charakterystyczne
Nazwy indywidualne i generalne
Nazwy indywidualne to nazwy które nadają się wyłącznie na miejsce podmiotu P w zdaniu podmiotowo-orzecznikowym P jest Q. Nazwą indywidualną jest np. nazwa Mieczysław Karłowicz , bo poprawne jest zdanie „Mieczysław Karłowicz jest autorem poematów symfonicznych”, natomiast niepoprawna byłaby wypowiedz w rodzaju ”Autor poematów symfonicznych jest Mieczysławem Karłowiczem”.
Nazwy generalne są to nazwy, które nadają się zarówno na miejsce podmiotu P jak i orzecznika Q w zdaniach tego typu.
Nie ma nazw indywidualnych, które byłyby ogólne. Nazwy indywidualne to wyłącznie nazwy jednostkowe.
• Ze względu na ZMIENNOŚĆ ZNACZEŃ nazwy dzielimy na:
- okazjonalne – której znaczenie ulega zmianie wraz ze zmianą kontekstu pragmatycznego
- o znaczeniu stałym
(kontekst pragmatyczny – odniesienie do osób, miejsc, czasu np. ja, ty, my, tam, kiedyś, wtedy itp.)
• Ze względu na SUPOZYCJĘ nazwy dzielimy na:
- o supozycji materialnej – nazwa jest używana w supozycji materialnej gdy jest wzięta do oznaczania siebie samej np. „mysz” ma 4 litery
- o supozycji formalnej – gdy jest używana do denotowania własnego zakresu , odnoszona do całego zakresu np. mysz jest gryzoniem – podajemy definicję
- o supozycji zwykłej – gdy jest używana do oznaczania własnych desygnatów np. mysz ma cztery łapy – gdy po prostu cos twierdzimy
Opisać jakiś przedmiot to podać charakterystykę egzystencjonalną, formalną i materialną.
Podać charakterystykę egzystencjonalną danego przedmiotu – to wskazać, w jaki sposób on istnieje: realnie czy fikcyjnie.
Podać charakterystykę formalną danego przedmiotu – to wskazać czym on jest: rzeczą, własnością, stosunkiem, zbiorem, stanem rzeczy, czynnością czy zdarzeniem.
Podać charakterystykę materialną danego przedmiotu – to podać własności różnicujące dany przedmiot w zbiorze przedmiotów o tej samej charakterystyce egzystencjalnej i formalnej.
2. ZDANIA
• ZDANIE – w sensie logicznym jest to wyrażenie które jest prawdziwe lub fałszywe
• SĄD – w logice znaczenie zdania nazywamy sądem. Jednakże termin ten jest używany także w innych sensach np. psychologicznym . Gdy mówimy o twierdzeniach naukowych rozumiemy je w ten sposób, że to samo twierdzenie może być formułowane w różnych językach, mamy na myśli właśnie sądy w sensie logicznym
• FUNKCJE SEMANTYCZNE ZDAŃ:
- Znaczenie – znaczeniem zdania jest treść sądu
- Wyrażanie – zdanie wyraża przekonanie zawarte w sądzie (asercje, przypuszczenie, supozycja-dopuszczenie tzw. sąd przedstawieniowy)
- Opis – zdanie opisuje naturę sytuacji
- Stwierdzenia – zdanie stwierdza zachodzenie bądź nie zachodzenie sytuacji
• RODZAJE ZDAŃ
a. oznajmujące – w sensie logicznym 1 (prawdziwe) lub 0 (fałszywe)
a. obligujące - normy, dyrektywy, reguły
b. pytające – rozstrzygnięcia lub dopełnienia
od. A. – OZNAJMUJĄCE
• Ze względu na BUDOWĘ zdania dzielimy na:
- proste – mają jedno orzeczenie
- złożone – mają więcej niż jedno orzeczenie
• Ze względu na WARTOŚĆ LOGICZNĄ zdania dzielimy na:
- prawdziwe – zdanie jest prawdziwe gdy głosi o tym co jest, że jest, a o tym czego nie ma, że nie ma ( zdanie jest prawdziwe, gdy opisuje sytuację która na prawdę zachodzi)
- fałszywe – jest niezgodne ze stanem rzeczy (zdanie jest fałszywe gdy opisuje sytuację która naprawdę nie zachodzi)
• Ze względu na WARTOŚĆ TEORETYCZNĄ zdania dzielimy na:
- prawda - to co głoszone zgodne jest z przekonaniami
- kłamstwo – to co jest głoszone jest niezgodne z własnymi przekonaniami
• Ze względu na ZWIĄZKI WARTOŚCI LOGICZNYCH (ZNACZENIE WARTOŚCI UŻYTYCH W NIM SŁÓW) zdania dzielimy na:
- syntaktyczne – wartości logiczne ustalane na podstawie doświadczenia np. ma zielone oczy
- analityczne – zdania prawdziwe z racji użytych w nim słów, znaczenie orzeczenia zawiera się w znaczeniu podmiotu. Zdania zawsze prawdziwe.
- kontradyktoryczne – zdania fałszywe na podstawie analizy językowej, zdania wewnętrznie sprzeczne np. stanowione prawa naturalne obowiązują każdego człowieka.
• Ze względu na MODALNOŚĆ STWIERDZENIA zdania dzielimy na:
- asertoryczne – stwierdzające faktyczność, pewność
- apodyktyczne – stwierdzają konieczność zachodzenia lub niezachodzenia sytuacji (np. 2x2 = 4)
- problematyczne – hipotetyczne, stupozycyjne, stwierdzające możliwość zachodzenia lub nie zachodzenia jakiejś sytuacji
• Ze względu na OPISYWANE ATRYBUTY zdania dzielimy na:
- egzystencjonalne – o istnieniu
- atomiczne – zdania w których podmiocie występuje nazwa indywidualna
- subsumcyjne - w zdaniu podmiot i orzeczenie są nazwą generalną
• Wzgląd ilościowy:
- ogólne - SaP, SeP - każde, żaden
- szczegółowe – SiP, SoP – niektóre
• Ze względu na LICZBĘ FUNKTORÓW zdania dzielimy na:
- twierdzące – nie zawierające w sobie funktora negacji lub gdy ma parzystą ich liczbę
- przeczące – zawierające nieparzystą liczbę funktorów negacji
od. b. – OBLIGUJĄCE
- NORMY – naturalne, prawne
- DYREKTYWY – techniczne, wypowiedzi wskazujące co czynić by osiągnąć określony skutek, chodzi o wyznaczenie działań skutecznych i nieskutecznych
- REGUŁY – czynności techniczne są przez nie regulowane i ustawiane, są umowne
• Ze względu na STRUKTURĘ NORM zdania dzielimy na:
- sankcjonowane – wskazują jak adresat powinien postąpić w określonych sytuacjach
- sankcjonujące – nakazuje wymierzyć sankcję za niezrealizowanie tej poprzedniej
• Ze względu na FORMĘ SŁOWNĄ zdania dzielimy na:
- rozkazujące
- powinnościowe
- dozwalające
- nakazujące
• Ze względu na WARTOŚĆ LOGCZNĄ zdania dzielimy na:
- słuszne – zgodne z przyjętą aksjologią
- niesłuszne – niezgodne z przyjętą aksjologią
• Ze względu na SPOSÓB WSKAZANIA ADRESATA zdania dzielimy na:
- indywidualne – adresat określony jest imiennie
- generalne – adresat określony jest rodzajowo
• Ze względu na OKOLICZNOŚCI zdania dzielimy na:
- abstrakcyjne
- konkretne
• Ze względu na RODZAJ UZASADNIENIA SŁUSZNOŚCI OBOWIĄZYWANIA NORM zdania dzielimy na:
- aksjologiczne - obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do czyichś ocen, że wskazane postępowanie lub jego skutki uboczne są dobre.
- Tetyczne ¬– obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do faktu, że ustanowił ją ktoś kto ma władzę w stosunku do adresatów norm
- Socjologiczne – obowiązywanie i słuszność uzasadniamy odwołując się do norm życia społecznego
od. c. - PYTAJĄCE
• ROZSTRZYGNIĘCIA – czy x? Od. tak lub nie
• DOPEŁNIENIA – kto? jak? Itp.
DO DOMU:
Przeprowadzić analizę nazwy:
Długopis,
Mortadela,
Różowe słonie,
Pierścień Arabelli
Stanisław Lem
Encyklopedia,
Żółta ciżemka,
Nirvana,
Sierściuch,
Graty,
Mądry miś,
Chała Bała
Mariola o kocim spojrzeniu,
Warszawa,
Kamizelka,
Żuk,
Siostra Kasi,
Eks żona,
Siostrzeniec mojego ojca,
Przytulanka,
Dworzec centralny,
Ławica ryb,
Rzeczpospolita Polska,
Honorowa Kompania Wojska Polskiego,
Czołgista,
Pęk kluczy,
Ulubiona piosenka,
Miłość od pierwszego wejrzenia,
Najmądrzejszy człowiek na świecie,
Najdłuższe włosy na świecie,
Najfajniejsza książka,
Najstarszy człowiek,
Nie szafka
Gorąca kąpiel z bąbelkami,
Matka Boska.
Proszę poćwiczyć także w drugą stronę tzn. np. wymyśl nazwę która jest jednocześnie: ogólna, nieostra, o intencji jednostkowej itp.
|
